5 آبان 1388 / 8 ذی القعده 1430 / 27 اکتبر 2009

آيت‏اللَّه سيداحمد زنجاني در حدود سال 1269ش (1308ق) در شهرستان زنجان به دنيا آمد و دوره مقدماتي و سطوح را در زادگاه خود به پايان برد. سپس براي ادامه تحصيل و تكميل مباني علمي خويش راهي حوزه علميه قم شد و نزديك به ده سال از محضر پر فيض آيت‏اللَّه شيخ‏عبدالكريم حائري يزدي، مؤسس حوزه علميه قم، بهره‏ها برد تا به مقام والاي اجتهاد دست يافت. وي پس از رحلت آيت‏اللَّه حائري به آيت‏اللَّه سيدمحمدحجت كوه‏كمره‏اي پيوست و به دليل كسالت آيت‏اللَّه حجت، ايشان امور مربوط به استفتائات دفتر آن مرجع بزرگ و اقامه نماز باشكوه جماعت در مدرسه فيضيه را انجام مي‏داد. پس از رحلت آيت‏اللَّه حجت، اقامه نماز جماعت مدرسه فيضيه، رسماً بر عهده آيت‏اللَّه زنجاني قرار گرفت. آيت‏اللَّه زنجاني از دهه 1320 با حضرت امام خميني(ره) آشنا شد و جلسات بحث علمي متعددي با حضور آن دو بزرگوار تشكيل مي‏شد. اين عالم سترگ در طول حيات پر بار علمي خويش علاوه بر سال‏ها تدريس، به تاليف كتب ارزشمندي نائل شد كه برخي از آنها بدين قرارند: اربعين، اَفواهُ الرِّجال، فروقُ الاحكام و بيست كتاب ديگر. آيت‏اللَّه سيد احمد زنجاني سرانجام پس از سال‏ها كوشش در راه دين و نشر فقه جعفري در پنجم آبان 1352 ش برابر با 29 رمضان 1339 ق در 83 سالگي ديده از جهان فروبست و پس از تشييعي باشكوه، در جوار حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.

استاد سيدجلال‏الدين محدث محدّث ارموي، مدرس، محقق، مصحّح و اديب معاصر، در آذرماه 1283 ش در شهر اروميه به دنيا آمد. وي پس از اتمام تحصيلات مقدماتي در زادگاه خود و فراگيري ادبيات فارسي، به مشهد رفت و فقه، اصول، ادب، تاريخ و حديث و رجال را در محضر علماي مشهد فرا گرفت. اين استاد گرانقدر به علت شوق بسيار به مطالعه و نيز تحقيق در زمينه علوم حديث، در جواني از طرف آيت‏اللَّه سيدحسين عرب‏باغي، از علماي اروميه، - با اين كه سيدجلال‏الدين در صنف روحانيت نبود - لقب محدث گرفت. استاد محدث ارموي پس از پايان تحصيلات به استخدام وزارت فرهنگ درآمد و براي تدريس، راهي تبريز شد. وي در سال 1320 ش به هنگام ورود روس‏ها به آذربايجان، به تهران رفت و رياست بخش كتب خطي كتابخانه ملي ايران را به عهده گرفت. استاد محدّث ارموي همچنين دكتراي الهيات در رشته علوم منقول را اخذ كرد و در دانشكده معقول و منقول تدريس مي‏نمود. علاوه بر آن اين مدرس بزرگ، از علما و مراجع، اجازات بسياري كسب نمود كه اجازه روايت از آقا بزرگ تهراني و شيخ محمدعلي معزّي دزفولي از آن جمله است. علامه ارموي بعد از بازنشستگي در 1347، تا پايان عمر به تأليف كتاب مشغول بود. محدث ارموي داراي كتابخانه‏اي با كتاب‏هاي خطي نفيس فراوان بود و لذا در شناختن نسخه‏هاي قديمي و خطي بسيار ماهر بود. او يكي از پركارترين محققين علوم حديثي و ادبي عصر اخير بود و همتي عالي و پشتكار عجيبي داشت. وي در راه تحقيق، خستگي و مشقت را نمي‏شناخت به طوري كه در بعضي موارد، حاشيه و تعليق او بر يك كتاب، از اصل متن بيشتر بود. كتاب‏هايي كه وي تصحيح و تحقيق و چاپ نموده است بالغ بر 45 جلد مي‏باشد. كتب عشق و محبت، ايمان و رجعت در 4 جلد و تشريحُ الزَلازل باَحاديثِ الاَفاضل و نيز كشفِ الكُربة در شرح دعاي ندبه كه حاصل شصت سال كار اوست، از جمله آثار اين استادِ محقق مي‏باشند. استاد سيدجلال‏الدين محدث ارموي سرانجام در پنجم آبان 1358 ش برابر با پنجم ذي‏حجه 1399 ق در 75 سالگي بر اثر سكته قلبي در تهران در گذشت و در جوار آرامگاه شيخ ابوالفتوح رازي واقع در حرم حضرت عبدالعظيم(ع) در شهر ري به خاك سپرده شد.

آيت‏اللَّه سيدروح‏اللَّه خاتمي در سال 1258 ش (1324 ق) در اردكان يزد به دنيا آمد. پس از آن كه مقدمات علوم را در زادگاهش فراگرفت، راهي اصفهان شد و در آنجا از محضر استاداني همچون ميرزا علي‏آقا شيرازي، سيدمحمد و سيدعلي نجف‏آبادي و حاج‏آقا رحيم ارباب استفاده برد. آيت‏اللَّه خاتمي همچنين سالياني در حوزه علميه قم در دروس آيت‏اللَّه شيخ عبدالكريم حائري‏يزدي شركت كرد و به مدارج والاي علمي و اخلاقي دست يافت. وي از آن پس ساكن اردكان شد و به تدريس و ارشاد مردم همت گماشت. آيت‏اللَّه خاتمي به عنوان روحاني شاخص منطقه، نقش مهمي در حركت انقلابي مردم بر ضدرژيم پهلوي داشت و مورد توجه خاص حضرت امام‏خميني واقع بود. اين عالم ديني پس از شهادت آيت‏اللَّه صدوقي، سومين شهيد محراب، از طرف حضرت امام، به نمايندگي آن حضرت وامامت جمعه يزد منصوب شد و تا پايان عمر شريف خود، در اين سنگر خدمت نمود. سرانجام آيت‏اللَّه سيدروح‏اللَّه خاتمي، در 5 آبان 1367 ش برابر با 15 ربيع الاول 1409 ق در 82 سالگي دار فاني را وداع گفت و پس از تشييعي با شكوه، در زادگاهش مدفون گرديد.

ابوالحسن علي بن زبير كوفي، ابتدا در محضر پدرش به فراگيري دانش‏هاي متداول زمان پرداخت و بعد از فوت او، ثروت به جاي مانده از پدر را در راه كسب علم و دانش و ايجاد كتابخانه و كمك به دانش پژوهان صرف كرد. او به گردآوري و نشر كتاب عشق مي‏ورزيد و كتاب‏هاي بسياري را به خط زيباي خويش، نسخه‏برداري كرد. همين كوشش ابن زبير درزمينه‏ي نسخه‏برداري ازكتب، موجب شد كه با وجود توانايي‏هاي علمي بسيار، كمتر به كار تاليف بپردازد. ابن زبير، يادداشت‏هاي فهرست گونه‏اي بر برخي از كتاب‏هاي كتابخانه‏اش نوشته است كه مورد استفاده‏ي دانشمندان قرار مي‏گرفت.

علي بن عمر دارقُطني، پس از طي مراحل مقدماتي تحصيل، به مصر و شام سفر كرد و از محضر اساتيد مشهور آن زمان كسب فيض نمود. وي در تفسير، فقه، شعر و ادبيات نيز مهارت بسياري داشت. از جمله آثار اين دانشمند مسلمان، السُّنن دارقطني و نيز المختلف و المؤتلف نام دارند. دارقطني اكثر ديوان‏هاي شعر عرب را از حفظ داشت. دار قطني در جوار قبري معروف به كَرَخي در بغداد مدفون مي‏باشد.

شيخ فخرالدين عراقي در 18 سالگي به هند رفت و در خدمت مشايخ بزرگ آن سامان، سير و سلوك را برگزيد. پس از چند سال، در قونيه به مجلس شيخ صدرالدين قونوي راه يافت و كتاب لمعات را نگاشت. عراقي در اواخر عمر به مصر و شام سفر كرد و در همان جا درگذشت و در جوار قبر محي الدين ابن عربي در دمشق مدفون گرديد. كلام عراقي، ساده، استوار و استادانه است. در غزل‏ها، تركيبات و ترجيع‏هاي وي، شور و شوقي بي‏مانند كه نشانه‏ي التهاب دروني اوست ديده مي‏شود. اين شوق، گاه با تامّل در معارف و حقايق عرفاني همراه و گاه با توصيفات بديع و كم سابقه‏اي از حالات سالكان و واصلان، آميخته است.

آخوند ملامحمد حسين فشاركي از علماي بزرگ شيعه، فقيه، متكلم، رجالي، اصولي و اديب در سال 1266 ق در اصفهان به دنيا آمد. وي در اصفهان از شاگردان برادر خود، ملامحمدباقر فشاركي و نيز حاج شيخ محمدباقر مسجدشاهي و در نجف از شاگردان ميرزا حبيب اللَّه رشتي و شيخ زين‏العابدين مازندراني بود. او از اساتيد روايتي آيت‏اللَّه مرعشي نجفي است. حاشيه‏ي رسايل و حاشيه‏ي طهارت شيخ انصاري از تاليفات اوست. وفاتش در اصفهان روي داد.

آيت اللَّه ميرزا عبدالرحيم سامت در سال 1321 ق در قزوين به دنيا آمد و پس از فراگيري دروس مقدماتي در قزوين وارد اصفهان و سپس حوزه‏ي علميه‏ي قم گرديد. از آن پس به اصفهان و سپس به نجف رفت و خوشه‏چين معارف اسلامي آيات‏عظام سيدابوالحسن اصفهاني، آقاضياء عراقي و ميرزاي ناييني شد و به درجه‏ي اجتهاد نايل آمد. پس از اقامت ده ساله درنجف اشرف به زادگاه خود بازگشت و بيش از نيم قرن به تدريس، تبليغ دين و اقامه‏ي نماز جماعت پرداخت. نقش ايشان در احياي حوزه‏ي علميه‏ي قزوين و نيز رهبري نهضت امام خميني در قزوين بسيار ممتاز است. سرانجام اين دانشمند فرزانه در 25 بهمن 1378 ش برابر با هشتم ذيقعده‏ي سال 1420 ق در سن 99 سالگي دار فاني را وداع گفت و به ديدار معبود شتافت.

در 27 اكتبر 1492م، كريستُف كُلُمْب، دريانورد ايتاليايى براي اولين بار سواحل شرقي كوبا را كشف كرد. در آن زمان اقوام سرخ پوست در كوبا سكونت داشتند كه تعداد آن‏ها به يك ميليون نفر مي‏رسيد. كوبا قبل از سرزمين‏هاي ديگر قاره امريكا تحت سلطه استعمارگران درآمد و پايگاه اصلي تهاجم آن‏ها به نقاط ديگر از اين قاره بود. (ر.ك: 20 مه)

با پيروزي انقلاب كبير فرانسه و اعلام جمهوري اول در آن، مجلس جديد اين كشور معروف به كنوانسيون، قدرت را در دست گرفت و پس از چندي، دوره ترور يا وحشت با اعدام بسياري از افراد به اتهام مخالفت با انقلاب، آغاز شد. دوره حكومت مجلس كنوانسيون بيش از سه سال به طول انجاميد تا اينكه در آوريل 1795م، قانون اساسي جديدي به تصويب رسيد كه براساس آن، قوه مجريه به هيأتي متشكل از پنج نفر موسوم به هيأت مديره، و قوه مقننه به مجلسي با يك‏صد و پنجاه نماينده واگذار شد. با روي كار آمدن هيأت مديره در 27 اكتبر 1795م، فصل جديدي در انقلاب فرانسه آغاز شد. در اين دوره كه به دوره حكومت هيأت مديره شهرت يافت، پُل باراس، رئيس كنوانسيون به رياست هيأت مديره انتخاب شد و با اختيارات وسيعي كه در مدت حكومت بر فرانسه داشت به پادشاه جمهوري معروف گرديد. در اين زمان، اجتماع و حكومت سابق به كلي در هم كوبيده شد و حكومت و نظام جديدي روي كار آمد. مردم كه از مبارزه و مجادله و كشتار به تنگ آمده بودند خواستار بازگشت نظم و ترتيب بودند. هرچند كه هيأت مديره با تصويب قانون اساسي جديد درصدد نظم بخشي به امور بود، با اين حال رواج فساد در اواخر حكومت هيأت مديره و بحران هايى كه بر اثر هرج و مرج داخلي و جنگ‏هاي خارجي بروز كرده بود، زمينه را براي انقلاب تازه‏اي فراهم مي‏ساخت. اين مسائل به همراه اختلافات عميق بين سلطنت‏طلبان و جمهوري خواهان همچنان ادامه يافت تا اينكه ناپلئون بُناپارت به عنوان يكي از فرماندهان ارشد ارتش در نهم نوامبر 1799م، طي كودتايي زمام امور را به دست گرفت و حكومت هيأت مديره را پس از چهار سال زمام‏داري، سرنگون ساخت.

لويى بلان، نظريه‏پرداز فرانسوي در چهارم آوريل 1812م در مادريد اسپانيا به دنيا آمد. او پس از چندي راهي فرانسه شد و در آن سامان اقامت گزيد. بلان پس از طي تحصيلات خود، وارد فعاليت‏هاي سياسي و اجتماعي شد و به ارائه نظرات خود پرداخت. او مدافع سرسخت كارگران و رفاه حال آنان بود و براي اولين بار پيشنهاد كرد كه كارگران در كارخانه‏ها سهام داشته باشند. بلان در اين زمينه چندين طرح ارائه نمود كه اهدافي چون تهيه سرمايه توسط دولت از طريق انتشار اوراق قرضه، تعيين دستمزدهاي برابر براي همگان، توزيع سود بين كارگران، بيماران و سالمندان و اختصاص بخشي از سود به سرمايه‏گذاري‏هاي بعدي و... از آن جمله‏اند. بر اثر تلاش‏هاي لويى بلان، مصوبه‏اي به امضاي هيأت وزيران فرانسه به امضا رسيد كه بر اساس آن، دولت فرانسه متعهد گرديد موجوديت كارگران را با ايجاد كار تضمين نمايد. هم‏چنين طرح ايجاد انبارهاي دولتي، بيمه دولتي و ملي كردن بانك‏هاي فرانسه از ديگر پيشنهادات وي بود كه در آن زمان عملي نگرديد. بلان در كتاب خود به نام سازمان كار، نظام اجتماعي جديدي را ترويج مي‏كرد كه مبناي آن روي اين اصل قرار گرفته بود كه از هر كس به فراخور استعدادش بگيريد و به هر كس طبق احتياجش بدهيد. وي بر اين عقيده بود كه رقابت آزاد بر دستمزدها تاثير مي‏گذارد و ماشينيزم باعث بيكاري كارگران مي‏شود، بنابراين، اين دو مقوله را به شدت مورد حمله قرار مي‏داد. لويي بلان سرانجام در 27 اكتبر 1882م در هفتاد سالگي درگذشت.

در سال 1814م، به پاس خدمات سوئد در شكست دادن قواي ناپلئون بُناپارت امپراتور فرانسه، كنگره ويِن كه براي بررسي اوضاع اروپا و تقسيم‏بندي جديد اين قاره تشكيل شده بود نروژ را بر خلاف رضايت مردم آن، ضميمه سوئد نمود و در همين سال قانون اساسي آن تدوين شد. از اين پس استقلال نروژ عملاً از بين رفت و نروژيان سر به شورش برداشتند. مردم استقلال طلب اين كشور كه خواهان حكومتي مستقل بودند براي كسب استقلال خود دست به مبارزه زدند. سرانجام رهبران سوئد و نروژ با استقرار سلطنت دوگانه‏اي متشكل از پادشاهي سوئد - نروژ به توافق رسيدند، تا اين كه در 27 اكتبر 1905م استقلال مسالمت‏آميز اين كشور از سوئد حاصل گشت و حكومت مشروطه سلطنتي برقرار شد. هم‏چنين هفدهم مه و روز قانون اساسي در اين كشور، به عنوان روز ملي نروژ انتخاب شده است.

پس از حمله آلمان نازي و اشغال فرانسه در ژوئن 1940م، جمهوري سوم فرانسه كه از سال 1870م آغاز شده بود، پس از هفتاد سال پايان يافت. با پيروزي متفقين در جنگ جهاني دوم و برگزاري همه‏پرسي در فرانسه، قانون اساسيِ چهارمين دوره جمهوري فرانسه به تأييد مردم اين كشور رسيد و بدين ترتيب جمهوري چهارم فرانسه آغاز شد. از ويژگي‏هاي اين دوره از جمهوري بايد از عدم ثبات سياسي و اختلاف‏ها و برخوردهاي شديد ميان حزب كمونيست و شارل دوگل نظامي برجسته، سياست‏مدار مشهور و رئيس‏جمهور وقت فرانسه ياد كرد. در اين جمهوري كه دوازده سال به طول انجاميد، به دليل مشكلات گسترده اقتصادي در فرانسه، سي و سه دولت بر سر كار آمدند. شكست فرانسه در برابر مبارزات آزادي‏بخش مردم مسلمان الجزاير و نيز بحران‏هاي سياسي در داخل كشور به ويژه درباره قانون اساسي، جمهوري چهارم فرانسه را با ناكامي روبرو كرد و سبب ايجاد جمهوري پنجم در اين كشور در سال 1958 شد.

دايْلن تامْسْ، اديب انگليسي در 27 اكتبر 1914م در اين كشور به دنيا آمد و تنها تا دوره دبيرستان تحصيل نمود. در اين زمان، تامس به ادبيات و نگارش روي آورد و از راه بازيگري، بررسي كتاب، نوشتن برنامه‏هاي راديويى و... گذران زندگي مي‏كرد. تامس نخستين شعرش را در شانزده سالگي به چاپ رساند و اولين مجموعه كوچك شعرش را زماني منتشر كرد كه فقط 19 سال داشت. وي در 24 سالگي جايزه ادبي اسكار را دريافت نمود و از آن پس، بيش از پيش اشعارش را در مجلات انگليسي و امريكايى به چاپ رساند. كارهاي تامس، مدرن و پيشرفته و تا اندازه‏اي تحت تاثير كتاب مقدس قرار داشت. به نظر تامس، شعر، جرياني موزون و روايى، از ظلمتي پوشيده به مكاشفه‏اي عريان است. هم‏چنين شعر بايد علل پنهان را به حيطه آشكار روشنايى بكشاند. اشعار تامس به سبب قدرت غنايى، جنبه‏هاي سورئاليستي و ذهني، استعاره‏هاي فشرده زنده و جناس‏ها و الگوهاي پيچيده صدا و معني، اهميت يافته‏اند. بيشتر اين اشعار از شيفتگي شاعر به شكوه و عظمت تكوين زندگي و رويش و مرگْ، مايه مي‏گيرند. نخستين آثار منثور تامس، داستان‏هاي كوتاهي بود كه در كتابي با عنوان ماجراهاي تجارت پوست، گردآمده است. وي در دهه 1940م، در زمينه فيلم و فيلم‏نامه هم كار كرد و آثاري مردم پسند و فكاهي، اما درعين حال به نثر شاعرانه نوشت كه بيانگر عشق بسيارش به زندگي بودند. ذوق هنريِ توفان آساي تامس، گزينش خيره كننده اما دقيق القاب و صفات و تحريف‏هاي به ظاهر تب‏آلودي كه در واقع حاصل بازسازماندهي بسيار دقيق و سردند، همواره شكوه‏مند بوده‏اند. اما از سوي ديگر، كشف بسياري از سطرها كه هم‏چون بهترين شعرها، ترجمه ناپذيرند، باعث شَعَف‏انگيزيِ آثار تامس شده است. تامس مي‏گفت به عشق انسان و در ستايش خدا قلم زده‏ايم. از اين روست كه عشق به انسان و ستايش خدا در شعرهاي او موج مي‏زنند. شعر تامس غريزي است نه عقلاني و گرچه افراط كار و انباشته از واژه و تصوير است، اما از فضيلت نيز به وفور برخوردار مي‏باشد. از مهم‏ترين آثار وي مي‏توان به نقشه عشق، هجده شعر و خواب روستا اشاره كرد. دايلن تامس سرانجام در نهم نوامبر 1953م در 39 سالگي درگذشت.

يازده سال پس از استقلال پاكستان، در حالي كه اين كشور دوره‏اي از بي‏ثباتي سياسي را پشت سر مي‏گذاشت ژنرال محمد ايوب خان، از فرماندهان ارتش پاكستان، در كودتايى بدون خون‏ريزي در 27 اكتبر 1958م، قدرت را در اين كشور به دست گرفت. و اسكندر ميرزا به عنوان اولين رئيس‏جمهور پاكستان مجبور به كناره‏گيري از قدرت شد. وي كه ابتدا فرماندهي ارتش و سپس وزارت دفاع را بر عهده داشت، قبل از كودتا جانشين رئيس جمهور بود. پس از كودتا، وي با در اختيار گرفتن سمت‏هاي رياست جمهوري و نخست وزيري، در پاكستان حكومت نظامي اعلام كرد. ايوب‏خان، اگر چه هفت سال بعد در انتخابات رياست جمهوري 1965م به پيروزي رسيد، اما به تدريج به سبب افزايش مشكلات اقتصادي و سياسي، با شورش‏هاي مردمي روبرو شد. بنابراين وي تصميم گرفت برخي از آزادي‏هاي اجتماعي را احياء نمايد. در همين رابطه به ايجاد هسته‏هايي به نام واحدهاي دموكراتيك بنياني، پرداخت. ژنرال ايوب خان پس از اين كه نتوانست براي تحقق خواسته‏هاي مردم مسلمان پاكستان كار مهمي انجام دهد. پس از يازده سال حكومت، در سال 1969م، قدرت را به داماد خود، ژنرال يحيي خان واگذار كرد.

جمهوري تركمنستان در گذشته‏هاي دور جزو قلمرو ايران به شمار مي‏رفت. اين وضعيت از حدود 500 سال قبل از ميلاد تا قرن نوزدهم، با فراز و نشيب‏هايى همراه بود و اقوام گوناگوني بر آن حكومت داشتند. در قرن نوزدهم، روسيه به تركمنستان نفوذ كرد و پس از مدتي جنگ با تركمن‏ها در سال 1881م آن‏ها را شكست داد. تركمنستان پس از انقلاب كمونيستي در سال 1917م، صحنه درگيري كمونيست‏ها با ملي‏گرايان بود. سرانجام كمونيست‏ها پيروز شدند و تركمنستان در سال 1924م به عنوان يكي از جمهوري‏هاي شوروي شناخته شد. پس از 67 سال و در پي شكست نظام كمونيستي در شوروي كه به تجزيه اين كشور منتهي گرديد، شوراي عالي تركمنستان در 27 اكتبر 1991، استقلال اين جمهوري از شوروي را تصويب نمود. جمهوري تركمنستان كه در حاشيه درياي خزر واقع شده، بيش از 488 هزار كيلومتر مربع وسعت دارد و با كشورهاي ايران، افغانستان، ازبكستان و قزّاقستان همسايه است. جمعيت ازبكستان در حدود 4/5 ميليون نفر بوده و پيش‏بيني مي‏شود تا سال 2025م جميعت آن بيش از 6 ميليون نفر خواهد بود. پايتخت تركمنستان عشق آباد نام دارد و واحد پول اين كشور منات مي‏باشد. مليت مردم تركمنستان تركمن و زبان رسمي آن‏ها تركمني است. بيش از 87% مردم تركمنستان، مسلمان هستند.

/س